آیین مسلمانی حق خیرخواهی

برگرفته از بخش
هفتمین حق یدیم نصیحته
«حق خیرخواهی، تفاوت سیاستمداران دینی و پیامبران»
هفتمین امری که در کلام رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله به عنوان حق هر مسلمان بر دیگر مسلمانان شمرده شده است، عبارت است از این که مسلمانان باید دائماً خیرخواه فرد مسلمان باشند.

غزالی این حق را چنین برمی شمارد: «از زمره حقوق مسلمانان آن است که دیگران خیرخواه او باشند و تلاش کنند که او را خوشحال سازند.» [۱]
این همراهی «خیرخواهی» و «ادخال سرور» به این سبب است که معنای نصیحت، خیرخواهی کردن است و نه صرفاً امر و نهی نمودن و طبیعی است که خیرخواهی باعث خشنودی و سرور طرف مقابل می شود و به همین سبب است که علمای علم اخلاق، برآورده ساختن حاجات مسلمان را، از زمره نصایح دانسته اند.[۲]
امام صادق علیه السلام می فرمایند: «مؤمن واجب است در حضور و پشت سر، خیرخواه مؤمن باشد.» [۳] و از پیامبر اسلام روایت است که فرمودند: «عابدترین مردم کسی است که نسبت به همه مسلمانان پاکترین دل را دارد و بی غل و غش ترین است.» [۴]
و باز از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت است که فرمودند: «در روز قیامت با منزلت ترین مردم نزد خداوند کسی است که بیش از دیگران در خیرخواهی نسبت به خلق قدم زده است.» [۵]
نکته جالب اینجاست که در کتاب تحف العقول از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده است که چهار علامت برای فرد خیرخواه برشمرده اند: «نخست آن که به حق، قضاوت میکند؛ و دوم این که در مقام نصیحت حق را به ضرر خود، به دیگران می دهد؛ و سوم آن که برای مردم همان چیزی را می پسندد که برای خود می پسندد؛ و چهارم آن که
به حق هیچ کس درازدستی نمی کند.» [۶]
و این از اموری است که در تربیت بسیار حائز اهمیت است. چراکه طبیعتاً انسان در صورتی به سخن دیگران توجه می کند و آن را خیرخواهی تلقّی می کند که نسبت به آنها سوء ظن نداشته باشد و چنین گمان نکند که گوینده از این سخن نفعی می برد.
و لذاست که نصیحت کنندگان وقتی در کار خویش موفق ترند که از هر گونه منفعت شخصی یا
صنفی مبرّی باشند. این که در قرآن به پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: «قل لا أسئلکم علیه أجرا: به مردم بگو که من در ازای رسالت خویش، اجری نمی خواهم.»[۷] شاید به همین جهت است که اثر سخن ـ حتی سخن پیامبران ـ در شنونده آن هنگام چند برابر می شود که مستمع، بداند گوینده را از این سخن بهره ای نیست.
و لذاست که می توان گفت کلام ما آن هنگام در گوش شنونده آهنگ خوش خیرخواهی و نصیحت می یابد و پذیرفته می شود که مستمع حقیقتاً ما را خیرخواه به شمار آورد و الا ـ حتی اگر نیت خیری در آن نهفته باشد ـ به گوش ها نمی نشیند و در دل ها راه نمی یابد. و البته در این جا لازم است به روایتی از امام سجاد علیه السلام توجه
کنیم که ما را از گمان بد در حقّ نصیحت کننده باز می دارد.امام زین العابدین علیه السلام می فرمایند: «حق کسی که از تو نصیحت می خواهد این است که او را نصیحت کنی و این کار را با مهربانی و ملایمت انجام دهی. و حق کسی که نصیحت می کند این است که در برابرش فروتن و ملایم باشی و به سخنش گوش بسپاری. اگر سخنی به صواب گفت خدای عزوجل را سپاس گویی و اگر نادرست گفت، با او مهربان باشی و (به داشتن سوء نیت) متّهمش نگردانی و او را به خطا (و نه عمد) نسبت دهی و به خاطر این خطا مؤاخذه اش نکنی، مگر این که در خور اتهام و بدگمانی باشد، در این صورت به هیچ وجه به سخنان او اعتنا مکن.» [۸]
نکته: میزان خیرخواهی انسان ها نسبت به هم نوع با بزرگی روح آن ها تناسب مستقیم دارد. تنها آنانی که از قلبی وسیع و سینه ای فراخ برخوردار هستند می توانند نسبت به همه خیرخواه باشند و این که در قرآن می خوانیم که به رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: «طه ما انزلنا علیک القرآن لتشقی: پیامبر، ما قرآن را به تو فرو نفرستادیم که به زحمت افتی»[۹] نشانگر روح بزرگ آن اسوه حسنه است که برای هدایت خلق ـ حتی دشمنان قسم خورده اش ـ دل می سوزاند و از گمراهی تک تک آنان معذّب است و چون پدری مهربان سعادت یکایک فرزندان خویش را مسئلت دارد. و همین است که می توان با اطمینان گفت سید الشهدا علیه السلام بیش از هر یک از لشگریان یزید به حال ایشان دل می سوزاند. و از شقاوت آنها ناراحت بود. و به جاست اشاره کنیم که تفاوت پیامبران با دیگر رهبران دینی در آن است که سیاستمداران دینی به داشتن جامعه ای دین دار می اندیشند و جامعه دینی، جامعه ای است که در آن اکثریت مردم، به اندیشه دینی معتقدند و به دستورات الهی عامل باشند. در حالی که پیامبران
به ساختن یکایک انسان ها در درون جامعه ای دینی می پردازند و هرگز به هدایت اکثریت، بسنده نمی کنند و از این امر خشنود نمی شوند و برای به راه آوردن هر فرد گناهکار خود را مسئول می دانند.
پس تمام کسانی که پای در جای پای پیامبران می گذارند، باید چنین باشند و چنین کنند.
سخن دیگر آنکه امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «کسی را که از خرد بی بهره است، به عنوان خیرخواه خود انتخاب مکن و از او نصیحت مپذیر، و به کسی که بی اصل و نسب است، اعتماد مکن. زیرا کسی که از عقل بی بهره است به جای نصیحت، نادانسته خیانت می کند، و کسی که اصالت ندارد نادانسته باعث فساد می شود.» [۱۰]
نکته آخر آن که از جمله اموری که در بحث نصیحت مطرح است و باید یکایک افراد در جامعه اسلامی نسبت به آن حساسیت داشته باشند، بحث نصیحت و خیرخواهی نسبت به حاکمان جامعه است.
این مهم تا آن جا دارای اهمیت است که در روایات بسیاری آن را در کنار «لزوم حضور در جماعت مسلمین» قرار داده اند. این امر که از ظریف ترین اموری است که امر به معروف و نهی از منکر بر آن استوار است، همواره باید در جامعه اسلامی مدّ نظر باشد و مسئولین جامعه به گونه ای با آن برخورد کنند که گوینده از
گفته پشیمان نشده و راه برای «سخن با مقام بالاتر» باز باشد.
[۱]احیاء العلوم، غزالی، ج۲، ص۳۳۵٫
[۲] . همان.
[۳] . کافی، مرحوم کلینی، ج۲، ص۲۰۸٫
[۴] . همان، ص۱۶۳٫
[۵] . همان، ص۲۰۸٫
[۶] . تحف العقول، ص۲۰
[۷] . سوره انعام، آیه۹۰٫
[۸] . ترجمه میزان الحکمه، ج۱۳، ص۶۲۹۷٫
[۹] . سوره طه، آیه۱٫
[۱۰] . غرر الحکم، ح۱۰۳۹۹٫

درباره ثنا

به نام الله مهربان خدایی که با نهایت لطف و رحمتش زندگی بخشید و قطعه ای از پازل هستی قرارم داد امید که آنی بشوم که او دوست دارد. همو که راههای تازه و درهای پیروزی را با کلیدهای طلایی مهرش میگشاید و آدمی را با دوستی مهربانی تلاش در راهش و توکل به خود به موفقیتهای چشمگیر میرساند.لیلا غلامی هستم ساکن شهرستان دوست داشتنی و خوب جهرم نابینا لیسانس روانشناسی و در مسیر موفقیتم با تکیه بر خدای بزرگ که درسهایی به من داد که متوجه بشم بهترینم خودش هست و عالیترین زندگی برام در دست خودش و من هرچه از او درس میگیرم بیشتر از نعمت هاش و زندگی لذت میبرم.خدایی که با همه وجود فهمیدم اگر قدمی برداری و حرکتی کنی قدمهای پر برکتش رو برات بر خواهد داشت و اگر دریچه ای از سمت نور رو گشودی درهای رحمتش رو پیاپی به سمتت باز خواهد کرد.جستجوگر و حقیقت طلبم دغدغه های من روشن شدن حق نابودی باطل در همه ابعاد زندگی و علم و پیروزی حقیقت و راستیهاست.برخی فعالیتها علایق و افتخارات مهم:انتقال پیامهای مهم در جهت هدفی مهمتر.فعالیتهای قرآنی و فرهنگی مجازی و بیرونی.شناخت مبانی روانشناسی حقیقی مهدویت طب سنتی اسلامی و خودشناسی.استفاده از رسانه های جمعی منور کتابها و مقالات و برنامه های متنوع و مفید.و مهمتر اینکه یادگار شهیدم داییهایی که دوستان قدیمی و تازه من هستند آشنایانی مهربون و خانواده ای با درک هوادار و دلسوزی دارم و امامی که همه جا و همه وقت در نهایت محبت مرا میفهمد و اگر چشمهای زخم خورده از تیر خطاهای خود و بیگانه به سمتمان را از این آلودگی پاک کنیم میفهمیم که او و خاندان پاکش و کلام خدایش با تک تک ما چنینند...
این نوشته در کتاب, مذهبی ارسال شده است. افزودن پیوند یکتا به علاقه‌مندی‌ها.

8 دیدگاه دربارهٔ «آیین مسلمانی حق خیرخواهی»

  1. بهنام نصیری می‌گوید:

    سلام ثنا خانم
    خیلی عالی بود
    ممنون
    واقعا این کتاب خیلی عالیه

  2. سعید پناهی می‌گوید:

    سلام.
    درود بر نویسندش و درود بر منتشر کننده ی این پست.
    تشکر.

  3. سلام! باز هم مثل همیشه عالی بود. مرسی

  4. ثنا می‌گوید:

    سلام و درود به شما بزرگواران مرسی از لطف شما و خواهش میکنم امیدوارم با گذاشتن مطالب این کتاب قدمهای مثبتی در راه دین برداشته باشیم چه با انتشار و چه با خوندنش امید که خوب یاد بگیریم خدا این قوت رو بده که سطر سطرشو عملً با دقت بخونیم یا علی

  5. امیر رضا رمضانی می‌گوید:

    سلام
    عااااالی بودش!
    ولی امیدوارم با خوندنشون بهشون عمل کنیم

  6. ثنا می‌گوید:

    سلام مرسی منم امیدوارم و بازم میگم تمرین و تذکر و دوست دارم این شعار رو تقویت کنیم که ما میتونیم ما میتوانیم

  7. عطا می‌گوید:

    درود بر بانو ثنا.
    خیلی خوب بود تشکر و یک آرزو این هم خدایا توان عمل به ما عطا کن که دانستن و عمل نکردن فقط جرم ما را سنگینتر میکند.
    سپاس.

  8. ثنا می‌گوید:

    درود واقعً ممنون از لطف شما بازم دعا کنید که به ویژه انتقال و انتشار این مطالب بدون عمل خیلی مسئولیت داره و من خیلی میترسم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *