آشنایی با معنای ماههای پارسی.

درود عزیزان خب طبق معمول مشغول به وبگردی بودیم که این متن توجه ما را به خود جلب کرد فکر کردیم که در سایت جهت استفاده منتشرش نماییم.

در این متن معنی ماهای فارسی سال را به نحو زیر میخوانیم.

۱ فروردین(طبیعت)  

فروردین نام نخستین ماه از فصل بهار و روز نوزدهم هر ماه در گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا و پارسی باستان «فرورتینام» در پهلوی « فرورتین» و در فارسی «فروردین» گفته شده که به معنای فروردهای پاکان و فروهرهای ایرانیان است. بنا به عقیده ی پیشینیان، ده روز پیش از آغاز هر سال فروهر در گذشتگان برای سرکشی خان و مان دیرین خود فرود می آیند و ده شبانه روز روی زمین به سر می برند. به مناسبت فرود آمدن فروهرهای نیکان، هنگام نوروز را جشن فروردین خوانده اند. فروهران بامداد نوروز پیش از برآمدن آفتاب، به دنیای دیگر می روند.

۲ اردیبهشت(طبیعت)  

اردیبهشت روز دوم هر ماه در گاه شمار اعتدالی خورشیدی است. در اوستا « اشاوهیشتا»، در پهلوی «اشاوهیشت» و در فارسی «اردیبهشت» گفته می شود که کلمه یی مرکب از دو بخش است. بخش اول «اشا» است که معنی بسیاری دارد مثل راستی، تقدس، قانون و آیین ایزدی… و بخش دیگر این کلمه نیز که واژه ی «وهیشت» به معنای بهترین است. ریشه ی بهشت فارسی به معنی فردوس نیز از همین کلمه است. این ماه در عالم روحانی نماینده ی صفت پاکی و تقدس است و در عالم مادی نگهبانی کلیه ی آتش های روی زمین به او سپرده شده است.

۳ خرداد(طبیعت)  

خرداد روز ششم در گاه شمار اعتدالی خورشیدی است که در اوستا و پارسی باستان «هئوروتات»، در پهلوی « خردات» و در فارسی «خورداد» یا « خرداد» گفته می شود. این کلم مرکب از دو بخش است. بخش «هئوروه» که صفتی به معنای رسا، همه، درست و کامل است و «تات» که پسوندی برای اسم مؤنث است، بنابراین «هئوروتات» کمال و رسایی معنی می دهد. خرداد نماینده ی رسایی و کمال است و در گیتی به نگهبانی آب گماشته شده است.

۴ تیر(تماشای جنگل در جزیره)  

تیر روز سیزدهم هر ماه گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا « تیشریه»، در پهلوی «تیشتر» و در فارسی به شکل تغییر یافته ی کلمه، یعنی تیر گفته می شود که یکی از ایزدان است و هم چنین به ستاره ی شعرای یمانی اطلاق می شود. تیر فرشته ی مزبور نگهبان باران است و به کوشش او زمین پاک از باران بهره مند شده و کشتزارها سیراب می شود. این کلمه را نباید با واژه ی عربی به معنی سهم اشتباه کرد.

۵ مرداد(جنگل)  

مرداد روز هفتم هر ماه در گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا « امرتات» در پهلوی «امرداد» و در فارسی«مرداد» گفته می شود. مرداد کلمه ی مرکب از سه جزء «ا» نفی به معنی «نه»، «مرتا» به معنی نابودشدنی نیست و تات دال بر مؤنت بودن است. بنابراین «امرداد» یعنی بی مرگی و جاودانی. نیک اندیشی، صلح و سازش، راستی و درستی، فروتنی و محبت به همنوع، تأمین آسایش و امنیت بشر از ویژگی های ماه مرداد است.

۶ شهریور(جنگل)  

شهریور روز چهارم هر ماه در گاه شمار اعتدالی خورشیدی است. آن را در اوستا «خشتروئیریه» در پهلوی « شتریور» و در فارسی«شهریور» می دانند. کلمه یی مرکب از دو جزء«خشتر» که در اوستا، پارسی باستان و سانسکریت به معنی کشور و پادشاهی است و جزء دوم صفت از «ور» به معنی برتری دادن است. شهریور در جهان روحانی نماینده ی پادشاهی ایزدی و اقتدار خداوند و در جهان مادی پاسبان فلزات است. چون نگهبانی فلزات با اوستاست که آن را دستگیر فقرا و ایزد رحم و مروت خوانده اند.

۷ مهر(محیط زیست)  

در سانسکریت «میترا»، در اوستا و پارسی باستان «میثر» و در پهلوی « میتر» و در فارسی «مهر» گفته می شود که از ریشه سانسکریت به معنی پیوستن آمده است. اغلب خاورشناسان معنی اصلی مهر را واسطه و میانجی ذکر کرده اند. در واقع مهر واسطه یی میان آفریدگار و آفریدگان است. میثره در سانسکریت به معنی دوستی و پروردگار و روشنایی و فروغ است و در اوستا فرشته روشنایی و پاسبان راستی و پیمان است. مهر ایزد بیداری و نیرومندی است و برای یاری کردن راستگویان و برانداختن دروغگویان و محافظت عهد و پیمان و میثاق مردم گماشته شده است. از این رو فرشته ی فروغ و روشنایی نیز نامیده می شود، چون هیچ چیز از او پوشیده نمی ماند. مهر در همه جا حاضر است و با شنیدن آوای ستمدیدگان آگاه گشته به یاری آنان می شتابد. آیین مهر در دین مسیح نیز دیده می شود. ایزد مهر در اصل به جز ایزد خورشید بوده، اما بعدها آن دو را یکی دانسته اند. مورخان یونانی مهر را به نام «میترس» یاد کرده اند. نگهبانی ماه هفتم و روز شانزدهم هر ماه به عهده ی ایزد مهر است.

۸ آبان(محیط زیست)  

در اوستا «آپ» در پارسی باستان «آپی» و در فارسی«آب» گفته می شود. در اوستا بارها «آپ» به معنی فرشته ی نگهبان آب آورده شده است. نام ماه هشتم از سال خورشیدی و روز دهم از هر ماه شناخته می شود. ایزد آبان، موکل بر آهن است و تدبیر امور و مصالح به او تعلق دارد. به دلیل آن که «زو» که یکی از پادشاهان ایران بود در این روز با افراسیاب جنگ کرده، او را شکست داد و از ملک خویش بیرون کرد ایرانیان این روز را جشن می گیرند. هم چنین چون مدت هشت سال در ایران باران نبارید و مردم بسیاری تلف شدند و بعضی به ملک دیگر رفتند؛ عاقبت در چنین روزی باران شروع به باریدن کرد و ایرانیان این روز را جشن کنند.

۹ آذر(محیط زیست)  

این ماه در اوستا «آتر یا آثر» در پهلوی «آتر» و در فارسی «آذر» نامیده می شود. آذر فرشته ی نگهبان آتش نامیده می شود، چون آریایی ها بیش از دیگر اقوام به عنصر آتش اهمیت می دادند. ایزد آذر نزد هندوان «آگنی» خوانده شده و در «ودا»( کتاب کهن و مقدس هندوان) از خدایان بزرگ به شمار رفته است.

۱۰ دی(زمستان یخ و برف رودخانه)  

در اوستا «دائوش» یا «دادها» به معنی آفریننده، دادار و آفریدگار است. در میان سی روز ماه، روزهای هشتم و بیست و سوم به دی(آفریدگار، دثوش) موسوم است و برای این که سه روز موسوم به «دی» با هم اشتباه نشوند نام هر یک را به نام روز بعد می پیوندند. مثلاً روز هشتم را «دی باز» و روز پانزدهم را «دی به مهر» و… می نامند. دی نام ملکی است که تدبیر امور و مصالح روز و ماه دی به او تعلق دارد.

۱۱ بهمن(برف)  

در اوستا «وهومنه»، در پهلوی « وهومن» و در فارسی «بهمن» گفته می شود که کلمه مرکب از دو جزء است. «وهو» به معنی خوب و نیک و «مند» به معنی منش است. پس بهمن به معنی نیک اندیش و نیک نهاد است. در عالم روحانی مظهر اندیشه ی نیک، خرد و توانایی خداوند است. در واقع خداوند انسان را از عقل و تدبیر بهره بخشید تا او را به آفریدگارش نزدیک کند. یکی از وظایف بهمن این است که گفتار نیک را تعلیم دهد. همه ی جانوران سودمند به حمایت بهمن سپرده شده اند و کشتار در روز و ماه بهمن منع شده است. هم چنین بهمن اسم گیاهی است که در جشن بهمنجه خورده می شود و در طب نیز معروف است.

۱۲ اسفند(دویدن در برف زمستانی)  

در اوستا «اسپنتا آرمیتی» در پهلوی « اسپندر» در فارسی «سپندار مذ» و گاه به تخفیف سپندار و اسفند گفته می شود. این کلمه مرکب از دو جزء سپند به معنی پاک و مقدس و متی از مصدر به معنی اندیشیدن است. بنابراین اسفند به معنی سازگاری، بردباری و فروتنی مقدس است. سپندارمذ موظف است که همواره زمین را خرم، آباد، پاک و بارور نگه دارد و هر که به کشت و کار بپردازد و خاکی را آباد کند خشنودی سپندارمذ را فراهم کرده است و آسایش در روی زمین سپرده به دست اوست. بیدمشک گل مخصوص سپندارمذ است.

خب تشکر از بذل توجه و دقت شما همنوع محترم.

منبع:۷روز زندگی، شماره ۱۲۱٫